Demans konusundaki bilgimiz arttıkça unutkanlıktan çok korkmaya başladık. Özellikle 65 yaş üzeri bireyler ve aile bireyleri herhangi bir unutkanlık gözlediklerinde bunu demans belirtisi olarak kabul edip ciddi kaygı hissedebiliyorlar.
Ya da bunun tam aksine yaştan nasılsa unutkanlık olur diyerek önemli bir belirti olabilecek unutkanlığı görmezden gelebiliyorlar. Dolayısıyla unutkanlık hakkında daha iyi bilgi sahibi olmak ve ne zaman yardım almamız gerektiğini bilmek önem arz ediyor.
Bazı önemli noktalar;
1) Her Alzheimer hastasının unutkanlığı vardır ancak her unutkanlık şikayeti Alzheimer’a işaret etmez.
2) Hepimiz unuturuz. Unutmak sağlıklı bir beyin işlevidir, her şeyi hatırlıyor olsaydık hayat bizim için çok daha zor olurdu. Bu yüzden her unutma eyleminden bir anlam çıkarmak bizi ciddi bir sağlık kaygısına sürüklemekten başka bir işe yaramaz.
Eğer unutkanlık önceye kıyasla gözle görülür şekilde arttıysa ve günlük hayat işlevlerini etkiler hale geldiyse, kişi önceden rahat hatırladığı isim, randevu, tarih gibi bilgileri şu an hatırlayamaz olduysa mutlaka nörolog hekime başvurmakta fayda var.
3) Unutkanlığın semptom olduğu birden fazla problem var. Hemen demans etiketini yapıştırmak yine yalnızca kaygıyı arttıracaktır.
Nörolojik muayene, beyin görüntüleme ve nöropsikolojik değerlendirme gibi yöntemlerle unutkanlığın neye işaret ettiği konusunda bilgi edinmek günümüzde oldukça mümkün.
4) Unutkanlık değerlendirilirken kişinin psikolojik / psikiyatrik durumu da kesinlikle göz önüne alınmalıdır. Yoğun stres, duygudurum problemleri, travma gibi pek çok durum unutkanlık yapabilir.
5) Kişinin beslenmesi ve yaşam tercihleri unutkanlık ile yakından ilişkili olabilir. Unutkanlık araştırılırken sağlıksız beslenme ile vücutta toksin birikimi, alkol kullanımı, vitamin mineral eksiklikleri, bazı ilaçların yan etkileri gibi durumlar değerlendirilmelidir.
Unutkanlık Mı Bellek Mi?
Bilişsel işlevlerimizi (bellek, dikkat, dil, mantık yürütme vs.) birbirinden keskin bir çizgi ile ayırmak ne kadar mümkün sizce? Nöropsikoloji bilimi bu soruyu “neredeyse imkânsız” olarak yanıtlıyor.
Çünkü bilişsel işlevlerimiz bir arada çalışıp davranışı oluştururlar ve temel bir bilişsel işlev bozukluğu diğer işlevleri de ciddi anlamda etkileyerek sorunun kaynağına dair kafa karışıklığına sebep olabilirler.
Klinikte bunun en büyük örneği dikkat işlevleri bozulduğunda belleğin bundan ciddi anlamda etkilenmesidir ve unutkanlık açığa çıkmasıdır. Dikkat kaynaklı bir problem yaşayan kişiler de genelde kliniğe “unutkanlık” şikâyeti ile giderler.
Unutkanlık şikâyeti her zaman temel bir primer bellek problemine işaret etmeyebilir. Tahmin edebileceğiniz üzere dikkatimizi veremediğimiz, odaklanamadığımız bir uyaranı belleğimize de kaydetmemiz mümkün olmaz. Dolayısıyla temelde bir dikkat problemi, klinik olarak kendini unutkanlık şeklinde gösterebilir.
Neyse ki nöropsikolojik değerlendirme var! Yaptığımız ayrıntılı testler sayesinde öğrenme ve bellek süreçlerindeki aksamanın temelde bir dikkat probleminden mi yoksa bir kayıt belleği probleminden mi kaynaklandığını tespit etmek nispeten mümkün!
Eğer siz veya bir yakınınız unutkanlıklar deneyimliyorsanız nöropsikolojik değerlendirme için uzmanlara başvurarak unutkanlığınızın kaynağını tespit etme konusunda destek alabilirsiniz!